Wat gaan we doen?
In deze tutorial laat ik stap voor stap zien hoe je van wol een vilten pannenkoek kunt maken zoals deze.
Wat is vilten?
Even een hele korte inleiding: schaap - wol - vilt.
Een iets uitgebreidere inleiding: Wol komt van schapen. Van wol kun je vilt maken. Dat kan doordat de wol'haren' een soort weerhaakjes hebben. Net zoals klittenband blijven deze haakjes in elkaar vastzitten. Dit klitten wordt 'vervilten' genoemd en het wordt veroorzaakt door wrijving. Warm water, zeep en bobbeltjesplastic (=meer wrijving) versnellen het viltproces.
Hoe lang ben je er mee bezig?
Als je al eens vaker gevilt hebt, ben je ongeveer 10 minuten bezig met het vilten van deze pannenkoek. Als je nog nooit gevilt hebt, doe je er waarschijnlijk iets langer over. Kinderen vanaf 3 à 4 jaar kunnen met een beetje hulp ook een pannenkoek vilten. Misschien moet een volwassene ze even helpen bij het klaarleggen van de wol en bij de laatste stap; het ‘vollen’. Voor vilten geldt overigens altijd: hoe langer je blijft wrijven, hoe mooier het resultaat over het algemeen wordt, dus neem de tijd! (Het is heerlijk om te doen!)
Wat doe je ermee?
Is je pannenkoek eenmaal klaar, ‘bak’ er dan nog meer, zodat je een hele stapel hebt. Nodig dan je vriendjes en vriendinnetjes uit voor een pannenkoeken-feestje: smullen! Een gevilte pannenkoek is ook een leuk verjaardagscadeautje, misschien met een pannetje erbij en een busje poedersuiker?
Wat heb je nodig?
- Een (oude) handdoek
Deze leg je op tafel, onder het bobbeltjesplastic. Het voorkomt een hoop nattigheid en als je een stukje naast je bobbeltjesplastic uit laat komen kun je tussen het vilten door ook makkelijk je handen even afdrogen. - Een stuk bobbeltjesplastic van ca 50 x 50 cm (een sushi-matje werkt ook)
- Drie kleuren merino-wol voor de pannenkoek; lichtgeel, donkerder geel en stroop-bruin.
De wol die ik gebruik heet merino-wol en is afkomstig van merino-schapen. Merinowol is erg glad en heel geschikt om mee nat te vilten, de wol blijft na drogen ook zacht en kriebelt niet. In principe kun je ook andere soorten wol gebruiken. - Een plantenspuit met warm water (niet te heet)
- Neutral afwasmiddel of olijfzeepkorrels
Veel mensen die vilten gebruiken hier olijfzeep voor. De olijfzeep wordt tot korrels gemaakt en opgelost in het warme water. Ik vond dat nogal prijzig en een hoop gedoe en heb gemerkt dat het ook lukt met afwasmiddel. Ik heb daar tot dusver altijd Neutral voor gebruikt en weet niet of andere afwasmiddelen net zo goed werken; sommige afwasmiddelen zijn misschien agressiever en tasten wellicht de wol aan... - Je handen!
De tutorial in vogelvlucht:
We beginnen met het maken van het ‘beslag’; dat doen we door de wol klaar te leggen. Daarna gaan we met water, zeep en wrijving de wol aan elkaar vilten. Als de pannenkoek aan allebei de kanten goed gevilt is, spoelen we de pannenkoek goed uit en gaan we ‘vollen’; door de pannenkoek als hij bijna droog is nog eens te wrijven, wordt hij steviger.
En dan nu aan de slag!
1. Plukken wol van de streng trekken
Merino-wol koop je in een soort strengen, hierdoor lijkt het alsof het één geheel is, maar in werkelijkheid bestaat de streng uit allemaal losse haartjes. Deze haartjes zijn allemaal even lang, waardoor je, als je de wol van de streng af trekt, altijd een even lange pluk wol krijgt.
Pluis het uiteinde van de streng lichtgele wol een beetje uit tot ca 10 cm breedte.
Neem de streng wol losjes in je handen. Houd daarbij je vingers zo plat mogelijk tegen je duim aan.
Als je je handen ongeveer 15 cm uit elkaar houdt en met je rechterhand zachtjes trekt aan de wol, zal er vanzelf een pluk wol van ca 10 cm lengte vanaf komen.
2. Een rij wolplukjes klaarleggen voor de basis van de bloem
De basis van de bloem wordt gevormd door een vierkant 'lapje' van 15 x 15 cm dat bestaat uit wolplukjes. We beginnen links boven in de hoek met het klaarleggen van dit lapje, zorg er dus voor dat er voldoende ruimte onder en links van het eerste plukje wol is.
Leg een plukje lichtgele wol zó op het bobbeltjesplastic dat de haarrichting van boven naar beneden is.
Trek een volgend plukje wol van de streng en leg deze rechts naast het eerste plukje. Zorg er daarbij voor dat het tweede plukje de eerste een beetje overlapt. De haarrichting is ook weer van boven naar beneden.
Doe hetzelfde met een derde plukje. Je hebt nu een rijtje van drie plukjes wol naast elkaar liggen. Dat rijtje moet ongeveer 15 cm breed zijn.
3. De rij wolplukjes aanvullen tot een vierkant
Maak op dezelfde manier een tweede rij van drie wolplukjes. Deze tweede rij komt op de eerste rij te liggen, en overlapt de eerste rij daarbij een stukje aan de bovenkant.
Maak zo ook een derde rij. Ook deze overlapt de voorgaande rij een stukje.
Het geheel is nu ca 15 x 15 cm groot en bestaat uit 3 x 3 plukjes wol, waarvan de haarrichting van boven naar onder is.
4. Een tweede laag wolplukjes voor de basis
Leg op dezelfde manier als de eerste laag een tweede laag wolplukjes boven op de eerste laag. MAAR: de wolrichting is nu niet van boven naar onder, maar van links naar rechts!!! Je begint daarvoor in de linker onderhoek van het gemaakte vierkant:
5. Een goudgele pannenkoek
Zo’n bleekgele pannenkoek lust natuurlijk niemand, daarom leggen we er wat plukjes goudgele wol op.
Trek een paar dunne plukjes wol van de streng goudgele wol af. Doe dit zoals je bij stap 1 met de lichtgele wol hebt gedaan.
Leg de goudgele plukjes kris-kras op de lichtgele pannenkoek.
6. Met stroop
Trek een paar dunne plukjes wol van de streng stroop-bruine wol af. Doe dit zoals je bij stap 1 met de lichtgele wol hebt gedaan.
Leg de stroop-sliertjes in krulletjes op de pannenkoek. Maak niet te moeilijke vormen en bedenk dat de vorm door het wrijven dadelijk gaan verschuiven!
7. Bovenkant pannenkoek nat maken
Het klaarleggen van de pannenkoek is klaar, we gaan nu beginnen met het vilt-proces!
Doe drie druppels afwasmiddel in de plantenspuit met warm water.
Bevochtig de bovenkant van de wol. Begin daarbij in het midden van de pannenkoek en werk van daaruit in een spiraal naar buiten toe.
De bovenkant van de wol moet nat zijn, maar niet drijf-nat. Om te controleren of de wol nat genoeg is, kun je je hand zacht op de wol drukken. Als je je hand er weer af kan halen zonder dat er wol aan je hand blijft plakken is de wol vochtig genoeg.
8. Pannenkoek voorzichtig platdrukken
Om ervoor te zorgen dat de wol niet aan je handen blijft plakken maak je een soort golvende geweging met je hand:
Druk de palm van je hand op de wol.
Haal de palm van je hand omhoog en druk ondertussen je vingers op de wol.
Haal nu ook je vingers omhoog en herhaal dezelfde 'golvende' beweging over het hele lapje. Werk vanuit het midden naar de randen toe.
9. Pannenkoek zachtjes vilten
Ga nu de wol aan de randen voorzichtig schudden. Als je gaat vilten is het belangrijk dat je zacht begint en later pas ruwer te werk gaat. (Ze zeggen wel eens dat je eerst met een kinderhand moet vilten, dan met een vrouwenhand en op het laatst pas met een mannenhand)
10. Pannenkoek harder vilten
Om de pannenkoek wat steviger te maken gaan we over de wol wrijven. Ook nu weer rustig beginnen en de druk rustig opvoeren. Door het wrijven gaat de wol een beetje krimpen. Omdat we geen scheve pannenkoek willen maken, is het belangrijk om in alle richtingen te wrijven, dus van boven naar beneden, van links naar rechts en diagonaal.
Wrijf met een platte hand over de hele pannenkoek.
11. Pannenkoek omdraaien en onderkant vilten
Pak nu het lapje aan een kant vast en til het een stukje op. Als het goed is til je nu alle lagen omhoog en kun je het lapje met de bovenkant op het bobbeltjesplastic leggen en de helemaal lichtgele kant naar boven.
Als niet alle lagen wol meekomen, zit het nog niet goed genoeg aan elkaar. Leg daarom de wol weer terug en maak de bovenkant ietsjes vochtiger. Héél zachtjes over de bovenkant wrijven en dan nog eens proberen of je het lapje nu wel met alle lagen tegelijk op kan tillen.
De lichtgele onderkant van de pannenkoek die nu boven ligt, mag je ook vilten zoals je bij stap 9 en 10 met de bovenkant hebt gedaan.
Om de pannenkoek steviger te maken gaan we hem nu uitspoelen en 'vollen':
Spoel de pannenkoek uit in een bak met water of onder de stromende kraan. Flink wringen en knijpen kan nu absoluut geen kwaad meer! Uitspoelen tot er geen sop meer uit komt en uitknijpen tot er geen druppel meer uitkomt. Droog je handen ook goed af!
Leg nu de pannenkoek plat tussen je handen en wrijf in de lengte- en breedterichting stevig heen en weer. Doe dit 10 x in de lengterichting en 10 x in de breedterichting.
13. Laten drogen
Leg ten slotte je pannenkoek op een plat vlak en laat hem drogen (bv op de verwarming) et voilà: een prachtige pannenkoek!
NB: Vilt is een natuurlijk materiaal. Het is van veel factoren afhankelijk hoe je eindresultaat wordt. Geen enkele pannenkoek wordt hetzelfde, dat vind ik de charme van het materiaal. Gaat er toch iets mis? Denk dan aan wat Bob Ross zegt: "We don't make mistakes, we just have happy accidents"!
Ik wens je veel plezier en zou het leuk vinden om je resultaat een keer te zien!
Liefs, Anneke
Geen opmerkingen:
Een reactie posten